Giúp trẻ thoát khỏi hoặc cải thiện các triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ (ASD)
Giúp trẻ thoát khỏi hoặc cải thiện các triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều phương pháp trị liệu, sự kiên nhẫn của gia đình và can thiệp chuyên môn. Dưới đây là những phương pháp khoa học và hiệu quả nhất hiện nay được áp dụng để hỗ trợ trẻ mắc tự kỷ:
1. Can thiệp hành vi (ABA - Applied Behavior Analysis)
- Là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất.
- Dựa trên việc phân tích hành vi và dạy kỹ năng từng bước.
- Tăng cường hành vi tích cực, giảm hành vi tiêu cực.
- Có nhiều biến thể: EIBI (can thiệp sớm chuyên sâu), PRT (đào tạo phản ứng then chốt), v.v.
2. Trị liệu ngôn ngữ và lời nói
- Giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp (nói, hiểu, sử dụng ngôn ngữ cơ thể…).
- Áp dụng cho cả trẻ nói được và chưa nói được.
- Có thể sử dụng các công cụ hỗ trợ như hình ảnh, thiết bị giao tiếp thay thế.
3. Trị liệu hoạt động (Occupational Therapy)
- Dạy kỹ năng sống hằng ngày: ăn uống, mặc đồ, vệ sinh…
- Hỗ trợ xử lý cảm giác: nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng, mùi vị…
- Giúp trẻ cải thiện sự phối hợp vận động.
4. Trị liệu tâm lý & chơi trị liệu
- Dùng trò chơi có mục đích để phát triển kỹ năng xã hội, tình cảm.
- Giúp trẻ bộc lộ cảm xúc, giải tỏa stress.
- Có thể sử dụng phương pháp DIR/Floortime, Play Therapy, v.v.
5. Giáo dục đặc biệt cá nhân hóa (IEP - Individualized Education Program)
- Thiết kế chương trình học theo năng lực và nhu cầu riêng của từng trẻ.
- Kết hợp giáo viên chuyên môn và môi trường học phù hợp.
6. Can thiệp y tế (khi cần thiết)
- Không có thuốc chữa khỏi tự kỷ, nhưng có thể dùng thuốc điều trị các triệu chứng đi kèm như:
- Rối loạn giấc ngủ, tăng động, lo âu, trầm cảm, hành vi kích động...
- Cần có bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc tâm thần nhi theo dõi.
7. Vai trò của gia đình
- Phụ huynh cần được huấn luyện kỹ năng tương tác với trẻ tại nhà.
- Duy trì thói quen và lịch trình ổn định cho trẻ.
- Luôn động viên, kiên nhẫn và yêu thương vô điều kiện.
8. Chế độ dinh dưỡng và chăm sóc toàn diện
- Một số trẻ có phản ứng với gluten hoặc casein – cần chế độ ăn đặc biệt (chưa có bằng chứng chắc chắn, nhưng có thể thử nghiệm có kiểm soát).
- Bổ sung vitamin, khoáng chất nếu cần thiết theo chỉ dẫn bác sĩ.
❗ Lưu ý quan trọng:
- Càng can thiệp sớm, hiệu quả càng cao. Trẻ được hỗ trợ tích cực trong giai đoạn 2-5 tuổi thường có sự cải thiện đáng kể.
- Không nên tin vào các "phương pháp chữa khỏi hoàn toàn" không có cơ sở khoa học như thải độc, tế bào gốc không được kiểm chứng, thuốc nam trôi nổi...
- Mỗi trẻ là một cá thể khác nhau: cần có đánh giá chuyên môn để xác định phương pháp phù hợp.