Một trong những quyền cơ bản nhưng thường bị lãng quên của trẻ nhỏ là quyền được lắng nghe. Trong những cuộc trò chuyện hàng ngày, đôi khi người lớn vô tình ngắt lời, gạt đi cảm xúc, hoặc cho rằng lời nói của trẻ “không quan trọng”. Tuy nhiên, việc được người lớn lắng nghe chính là nền tảng giúp trẻ hình thành sự tự tin, phát triển tư duy và học cách lắng nghe người khác.
Khi trẻ kể về một ngày đi học, một món đồ chơi bị mất, hay một cảm xúc buồn bã nào đó – điều trẻ mong chờ nhất là ánh mắt, sự chú ý và phản hồi chân thành từ người lớn. Một cái gật đầu, một lời động viên “Ba/mẹ hiểu cảm giác của con” có thể khiến trẻ cảm thấy mình được tôn trọng và an toàn. Ngược lại, nếu bị phớt lờ hay phản ứng tiêu cực như “Thôi đi, chuyện vặt ấy mà!” – trẻ sẽ dần thu mình, ngại chia sẻ và mất đi niềm tin vào chính cảm xúc của mình.
Quyền được lắng nghe không chỉ là quyền được “nói”, mà còn là quyền được bày tỏ ý kiến và có tiếng nói trong những vấn đề liên quan đến trẻ. Ví dụ, trong gia đình, ba mẹ có thể hỏi ý kiến trẻ khi sắp xếp góc học tập, lựa chọn món ăn cuối tuần hay quyết định việc tham gia hoạt động ngoại khóa. Với trường mầm non, giáo viên nên tạo cơ hội cho trẻ nêu cảm nghĩ sau mỗi hoạt động, bày tỏ mong muốn, và góp ý về môi trường học tập.
Việc rèn luyện thói quen lắng nghe trẻ cần được thực hiện hàng ngày, từ những điều nhỏ nhất. Chỉ cần vài phút mỗi ngày, cha mẹ hoặc giáo viên ngồi xuống và lắng nghe bằng cả trái tim, trẻ sẽ cảm thấy mình là một phần được công nhận của thế giới – từ đó, lớn lên với sự tôn trọng bản thân và sự tôn trọng người khác.