Việc dạy trẻ phân biệt và thể hiện cảm xúc đúng cách là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục cảm xúc – xã hội. Trẻ có khả năng nhận biết cảm xúc sẽ dễ dàng hơn trong việc điều tiết hành vi, xây dựng mối quan hệ và phát triển sự đồng cảm với người khác.
Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ đã trải qua nhiều trạng thái cảm xúc như vui vẻ, tức giận, sợ hãi, buồn bã... Tuy nhiên, nếu không được gọi tên và dẫn dắt đúng cách, trẻ có thể bối rối và phản ứng tiêu cực như cáu gắt, khóc lóc hoặc rút lui khỏi giao tiếp.
Cha mẹ có thể bắt đầu bằng cách giúp trẻ nhận diện cảm xúc thông qua tranh ảnh, gương mặt hoặc chính bản thân: “Con đang cười vì vui phải không?”, “Mẹ thấy con buồn vì không được chơi tiếp, đúng không?”. Dần dần, trẻ sẽ học cách diễn đạt cảm xúc bằng lời thay vì hành vi tiêu cực.
Đồng thời, cha mẹ nên làm gương trong việc thể hiện cảm xúc lành mạnh, ví dụ như: “Mẹ đang mệt nên mẹ hơi cáu, mẹ xin lỗi con nhé”. Khi trẻ thấy người lớn cũng có cảm xúc, biết xin lỗi và điều chỉnh, trẻ sẽ học theo cách xử lý tương tự.
Việc biết nói “Con đang tức giận”, “Con cảm thấy xấu hổ”... giúp trẻ chủ động giải tỏa cảm xúc, hạn chế tích tụ stress, đồng thời nâng cao khả năng tự nhận thức và thấu cảm với người khác – một năng lực quan trọng cho thành công trong tương lai.